ญ

ลำดับที่  192. “ญิงปองดาย  จายปองได้”  อ่าน  (-ยิง-ปอง-ดาย///จาย-ปอง-ได้-)

หมายถึง.....เป็นผู้หญิงจะแสดงกริยาชอบชายใด อย่างออกหน้าออกตาเหมือนผู้ชายไม่ได้

กำบ่าเก่าจึงว่า    “ญิงปองดาย  จายปองได้”   

การนำไปใช้       หญิงต้องระวังในเรื่องกริยามารยาท

เทียบสำนวน  สุภาษิต  คำพังเพย ไทยกลาง   “กุลสตรี”

เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง      “หญิงปองสิ่งใด   ไม่ได้ดังหวัง  เสียเปรียบชายจัง  ช่างโชคดีเหลือ”

ด

ลำดับที่  193. “ดักเมื่อกินข้าว    ดักเมื่อเข้านอน”(-ดัก-เมื่อ-กิน-ข้าว///ดัก-เมื่อ-เข้า-นอน-)

หมายถึง.....ไม่ส่งเสียงดังระหว่างการทานอาหารหรือยามเข้านอน  

กำบ่าเก่าจึงว่า   “ดักเมื่อกินข้าว         ดักเมื่อเข้านอน” 

การนำไปใช้     ระวังกริยาทั้งยามกินยามนอน

เทียบสำนวน  สุภาษิต  คำพังเพย ไทยกลาง   “มีสมบัติผู้ดี”

ทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง   “ไม่ส่งเสียงดังตอนกินข้าวและเข้านอน”  (ดัก/เงียบ)

ลำดับที่  194. “ดาวอยู่ฟ้า    เลือกเอาแก่นใสใส   ปล๋าอยู่ยังไซ    เลือกเอาตั๋วกล้าๆ”

(-ดาว-หยู่-ฟ้า///เลือก-เอา-แก่น-ใส-ใส///ปล๋า-หยู่-ยัง-ไซ///เลือก-เอา-ตั๋ว-ก้า-ก้า-)

หมายถึง…..ถ้ามีโอกาสเลือก(ในสิ่งที่ถูกต้องตามทำนองคลองธรรม) ควรเลือกสิ่งดีที่สุดให้กับตนเอง

กำบ่าเก่าจึงว่า    “ดาวอยู่ฟ้า  เลือกเอาแก่นใสๆ  ปล๋าอยู่ยังไซ   เลือกเอาตั๋วกล้าๆ”

การนำไปใช้       ถ้ามีโอกาสเลือก  เช่น    การเลือกคู่ครอง   ควรเลือกคนที่ดีทั้งกาย  วาจา  ใจ

เทียบสำนวน  สุภาษิต  คำพังเพย ไทยกลาง   “”

เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง  “ดาวอยู่บนฟ้า   เลือกดวงสุกใส ปลาอยู่ในไซ  เลือกตัวสดสด”

ลำดับที่ 195. “ดาบดีไว้ในฝัก    กำหล็วกมีไว้ในใจ๋”

อ่าน (-ดาบ-ดี-ไว้-ใน-ฝัก///กำ-หล็วก-มี-ไว้-ใน-ใจ๋-)

หมายถึง.....อย่าโอ้อวดว่าตนเองฉลาด  มีความรู้ความสามารถมากกว่าผู้อื่น 

กำบ่าเก่าจึงว่า    “ดาบดีไว้ในฝัก  กำหล็วกมีไว้ในใจ๋ ”   

การนำไปใช้      อย่าขี้โม้โอ้อวดตน  แต่ควรแสดงความสามารถออกมาให้เป็นที่ยอมรับ

เทียบสำนวน  สุภาษิต  คำพังเพย ไทยกลาง   “คมในฝัก///น้ำนิ่งไหลลึก”

เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง    “ดาบดีเก็บในฝัก     ความรู้มากนัก   อย่าเอ่ยอวดใคร”

ลำดับที่  196. “ดำน้ำหื้อมันหันทราย    นอนหงายหื้อมันหันฟ้า”

(-ดำ-น้ำ-หื้อ-มัน-หัน-ซาย///นอน-หงาย-หื้อ-มัน-หัน-ฟ้า-)

หมายถึง.....มุ่งมั่นตั้งใจทำด้วยความแน่วแน่จริงจัง พยายามจนกว่าจะประสบความสำเร็จ

กำบ่าเก่าจึงว่า      “ดำน้ำหื้อมันหันทราย  นอนหงายหื้อมันหันฟ้า” 

การนำไปใช้        ทำสิ่งใดควรทำอย่างจริงจัง 

เทียบสำนวน  สุภาษิต  คำพังเพย ไทยกลาง   “หมายมั่นปั้นมือ”

เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง  “ดำน้ำให้เห็นทราย นอนหงายให้เห็นฟ้า”

ลำดับที่  197. “ดีแต่กำปาก   น้ำใจ๋หากขม” 

อ่าน  (-ดี-แต่-กำ-ปาก///น้ำ-ใจ๋-หาก-ขม-)

หมายถึง....คนปากไม่ตรงกับใจ 

กำบ่าเก่าจึงว่า     “ดีแต่กำปาก  น้ำใจ๋หากขม”

การนำไปใช้       ควรเป็นคนปากกับใจตรงกัน  มีสัจจะ  มีความซื่อสัตย์

เทียบสำนวน  สุภาษิต  คำพังเพย ไทยกลาง   “ปากปราศัย ใจเชือดคอ///ปากหวานก้นเปรี้ยว  ”

เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง  “พูดไพเราะดี  ขมปี๋ที่ใจ”

ลำดับที่  198. “ดอกไม้บ่หอม    ไก๋สรบ่หลู้    ฝูงภมรบ่ไซร้ ”

อ่าน  (-ดอก-ไม้-บ่อ-หอม///ไก๋-สอน-บ่อ-หลู้-///ฝูง-พระ-มอน-บ่อ-ไซ้-)

หมายถึง.....ผู้หญิงที่มีความสวยแต่กริยามารยาทไม่งดงามเรียบร้อยผู้ชายย่อมไม่สนใจ

กำบ่าเก่าจึงว่า    “ดอกไม้บ่หอม  ไก๋สรบ่หลู้  ฝูงภมรบ่ไซร้  ” 

การนำไปใช้       เป็นผู้หญิงควรมีมารยาทที่ดีงามสมกุลสตรี

เทียบสำนวน  สุภาษิต  คำพังเพย ไทยกลาง   “สวยแต่รูปจูบไม่หอม”

เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง  “ดอกไม้ไร้กลิ่น  เกสรไม่เอนลู่   ผีเสื้อไม่กราย”

ลำดับที่  199. “ดอกไม้ก๋ำลังจี๋   บ่ดีตี่หื้อมันม้าน” 

อ่าน (-ดอก-ไม้-ก๋ำ-ลัง-จี๋///บ่อ-ดี-ตี่-หื้อ-มัน-ม้าน-)

หมายถึง.....สิ่งที่ต้องปล่อยให้เป็นไปตามกาลเวลา  อย่าเร่งรัดนำมาใช้ประโยชน์จะทำให้เกิดความเสียหาย               กำบ่าเก่าจึงว่า      “ดอกไม้ก๋ำลังจี๋   บ่ดีตี่หื้อมันม้าน” 

การนำไปใช้         อย่าเร่งรัดสิ่งที่ต้องเป็นไปตามเวลา

เทียบสำนวน  สุภาษิต  คำพังเพย ไทยกลาง   “สุกก่อนห่าม”

เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง  “ดอกไม้แรกผลิแย้ม  อย่าไปคลี่ให้มันช้ำ”

ลำดับที่  200. “ดำน้ำหยิกมือ”  อ่าน  (-ดำ-น้ำ-หยิก-มือ-)

หมายถึง.....สมรู้ร่วมคิดกันมาก่อน วางแผนล่วงหน้ากันมาแล้ว 

กำบ่าเก่าจึงว่า    “ดำน้ำหยิกมือ”              

การนำไปใช้      ให้ระวังตนเองอย่าให้โดนหลอกลวง

เทียบสำนวน  สุภาษิต  คำพังเพย ไทยกลาง   “สมรู้ร่วมคิด”

เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง   “ดำน้ำหยิกมือ”