ป
ลำดับที่ 276.“ป้อกับลูก เหมือนขี้มูกกับฮูดัง”อ่าน (-ป้อ-กับ-ลูก///เหมือน-ขี้-มูก-กับ-ฮู-ดัง-)
หมายถึง.....ความสัมพันธ์พ่อกับลูกย่อมตัดกันไม่ขาด
กำบ่าเก่าจึงว่า “ป้อกับลูก เหมือนขี้มูกกับฮูดัง”
การนำไปใช้ สายสัมพันธ์พ่อลูกจะให้ขาดจากกันเป็นเรื่องยาก
เทียบสำนวน สุภาษิต คำพังเพย ไทยกลาง “คอหอยลูกกระเดิอก”
เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง “พ่อกับลูกเหมือนขี้มูกกับจมูก ”
ลำดับที่ 277. “ป้อแม่มี กิ๋นขว้างโบ๊ะขว้างบ๊ะ ป้อแม่ต๋ายละ เป๋นบ่าห่อยนอยจา”
อ่าน (-ป้อ-แม่-มี///กิ๋น-ขว้าง-โบ๊ะ-ขว้าง-บ๊ะ///ป้อ-แม่-ต๋าย-ละ///เป๋น-บ่า-ห่อย-นอย-จา-)
หมายถึง...คนสุรุ่ยสุร่าย ยามพ่อแม่มีชีวิตคอยดูแลเอาใจใส่ กินทิ้งกินขว้าง เมื่อสิ้นพ่อแม่ก็สิ้นอนาคต
กำบ่าเก่าจึงว่า “ป้อแม่มี กิ๋นขว้างโบ๊ะขว้างบ๊ะ ป้อแม่ต๋ายละ เป๋นบ่าห่อยนอยจา”
การนำไปใช้ ควรประหยัดแม้จะร่ำรวยมั่งมีเงินทอง ใช้จ่ายสุรุ่ยสุร่ายถึงคราวยากจนคนจะสมน้ำหน้า
เทียบสำนวน สุภาษิต คำพังเพย ไทยกลาง “สิ้นไร้ไม้ตอก///หมดเนื้อหมดตัว”
เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง “มีพ่อแม่เลี้ยงดู กินทิ้งกินขว้าง พ่อแม่สิ้นบุญ ก็หมดอนาคต ”
ลำดับที่ 278. “ป้อแม่ตั๋ว พระเจ้าคิ่นจั๊น อย่าหลีกอั้นหนีไป ละป้อแม่แล้ว เจ้าจักหาไผ หนีเหียจากไฟ ไปเป่าหิ่งห้อย”
อ่าน (-ป้อ-แม่-ตั๋ว//พระ-เจ้า-คิ่น-จั๊น//อย่า-หลีก-อั้น-หนี-ไป//ละ-ป้อ-แม่-แล้ว//เจ้า-จัก-หา-ไผ//หนี-เหีย-จาก-ไฟ//ไป-เป่า-หิ่ง-ห้อย-)
หมายถึง….อย่าทอดทิ้งบิดามารดา ท่านเปรียบดังพระพรหมของลูก เป็นเหมือนพระเจ้าองค์แรกในชีวิต
ที่ให้ความห่วงใยรักใคร่ เลี้ยงดูเรามาตั้งแต่ตัวเล็กๆตีนเท่าฝาหอย เมื่อเราหนีจากไป จะไปหาใครที่ไหนในโลกมามาทดแทนได้ หรือท่านสิ้นบุญลง จะหาใครที่ไหนมาเทียบเทียมไม่มีอีกแล้ว
กำบ่าเก่าจึงว่า “ป้อแม่ตั๋วพระเจ้าคิ่นจั๊น อย่าหลีกอั้นหนีไป ละป้อแม่แล้ว เจ้าจักหาไผ หนีเหียจากไฟ ไปเป่าหิ่งห้อย”
การนำไปใช้ อย่าทอดทิ้งพ่อแม่ยามท่านชรา ให้นึกถึงพระคุณท่านที่เลี้ยงดูเรามา ไม่มีท่านก็ไม่มีเรา
เทียบสำนวน สุภาษิต คำพังเพย ไทยกลาง “ผู้บูชาบิดามารดาย่อมเจริญ”
เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง “บิดามารดาเปรียบพระเจ้า หนีจากท่านไปแล้ว จะหาไหนมาเทียมได้ ดั่งหนีจากไฟ ไปเป่าแสงหิ่งห้อยให้ลุกโชน”
ลำดับที่ 279. “ป้อเลี้ยงใหญ่แล้ว ป๊อยกล๋ายเป๋นแหลว บ่กึ๊ดฮอดแนว ป้อเลี้ยงยามหน้อย”
อ่าน (-ป้อ-เลี้ยง-ใหย่-แล้ว///ป๊อย-ก๋าย-เป๋น-แหลว///บ่อ-กึ๊ด-ฮอด-แนว///ป้อ-เลี้ยง-ยาม-หน้อย-)
หมายถึง.....คนไม่เชื่อฟังคำสั่งสอนของบิดามารดา ไม่สนใจเรียน ทำให้ไม่ประสบความสำเร็จในชีวิต
โดยไม่คิดถึงตอนเล็กๆที่พ่อแม่อุตส่าห์เลี้ยงดูมาด้วยความยากลำบาก หวังให้ลูกมีอนาคตที่ดี
กำบ่าเก่าจึงว่า “ป้อเลี้ยงใหญ่แล้ว ป๊อยกล๋ายเป๋นแหลว บ่กึ๊ดฮอดแนว ป้อเลี้ยงยามหน้อย”
การนำไปใช้ ทดแทนบุญคุณบิดามารดาที่เลี้ยงดูเรามา ด้วยการตั้งใจเล่าเรียนให้ถึงที่สุด
เทียบสำนวน สุภาษิต คำพังเพย ไทยกลาง “ความกตัญญูเป็นเครื่องหมายของคนดี”
เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง “เลี้ยงจนเติบใหญ่กลับกลายล้มเหลว ไม่คิดถึงตอนเด็กๆที่พ่อแม่เลี้ยงมา”
ลำดับที่ 280. “ปล๋าตั๋วเดียวเน่าตึงซ้า” อ่าน (-ป๋า-ตั๋ว-เดียว-เน่า-ตึง-ซ้า-)
หมายถึง.....คนเดียวไปก่อเรื่องเสื่อมเสียไว้ ทำให้หมู่คณะต้องพลอยเสียชื่อเสียงไปด้วย
กำบ่าเก่าจึงว่า “ปล๋าตั๋วเดียวเน่าตึงซ้า”
การนำไปใช้ ช่วยกันรักษาชื่อเสียงของหมู่คณะ
เทียบสำนวน สุภาษิต คำพังเพย ไทยกลาง “ปลาตัวเดียวเน่าทั้งตะกร้า”
เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง “ปลาตัวเดียวเน่าทั้งตะกร้า”
ลำดับที่ 281. “ปากเป๋นธรรม ใจ๋ดำปั๋นเห่าห้อม”
อ่าน (-ปาก-เป๋น-ทำ///ใจ๋-ดำ-ปั๋น-เห่า-ห้อม-)
ลำดับที่ 282. “ปากว่าแต๊ น้ำใจ๋บ่ต๋าม อู้เอางาม น้ำใสซ่วยหน้า”
อ่าน (-ปาก-ว่า-แต้///น้ำ-ใจ๋-บ่อ-ต๋าม///อู้-เอา-งาม///น้ำ-ใส-ซ่วย-หน้า-)
ลำดับที่ 283. “ปากหวานก้นส้ม ตางในขมเหมือนบ่าแขว้ง”
อ่าน (-ปาก-หวาน-ก้น-ส้ม///ตาง-ใน-ขม-เหมือน-บ่า-แขว้ง-)
ลำดับที่ 284. “ปากหวานจ้อยๆ เหมือนน้ำอ้อยป้อกสะเลียม”
อ่าน (-ปาก-หวาน-จ้อย-จ้อย///เหมือน-น้ำ-อ้อย-ป้อก-สะ-เลียม-)
ลำดับที่ 285. “ปากเป๋นธรรม ใจ๋ดำเหมือนหมิ่นหม้อ”
อ่าน (-ปาก-เป๋น-ทำ///ใจ๋-ดำ-เหมือน-หมิ่น-หม้อ-)
หมายถึง.....คนพูดจาไพเราะ แต่ในใจคิดไม่ซื่อ พูดแล้วไม่ทำตามคำพูด คนดีแต่พูด
กำบ่าเก่าจึงว่า “ปากเป๋นธรรม ใจ๋ดำปั๋นเห่าห้อม” “ปากว่าแต๊ น้ำใจ๋บ่ต๋าม อู้เอางาม น้ำใสซ่วยหน้า” “ปากหวานก้นส้ม ตางในขมเหมือนบ่าแขว้ง” “ปากหวานจ้อยๆ เหมือนน้ำอ้อยป้อกสะเลียม”
“ปากเป๋นธรรม ใจ๋ดำเหมือนหมิ่นหม้อ”
การนำไปใช้ ให้มีความจริงใจในคำพูด
เทียบสำนวน สุภาษิต คำพังเพย ไทยกลาง “ปากปราศรัยใจเชือดคอ///ปากหวานก้นเปรี้ยว”
เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง “พูดจาดีมีศีลธรรม แต่ในใจอำมหิตเหมือนงูเห่า”
เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง “ดีแต่พูด”
เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง “ปากหวานก้นเปรี้ยว เจือความขมของมะเขือพวง”
เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง “พูดจาแสนหวาน เหมือนทานน้ำอ้อย (เคลือบรสสะเดา)”
เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง “พูดจาดีมีศีลธรรม แต่ใจดำเหมือนเขม่าติดก้นหม้อ”
ลำดับที่ 286. “ปากเป๋นลม เป๋นป๋มตี้แก้ยาก” อ่าน (-ปาก-เป๋น-ลม///เป๋น-ป๋ม-ตี้-แก้-ยาก-)
หมายถึง......คำพูดเป็นเพียงลมปาก แต่ถ้าสื่อควาามหมายไม่ดี ทำให้เกิดความเข้าใจผิด ตามแก้ไขยาก
กำบ่าเก่าจึงว่า “ปากเป๋นลม เป๋นป๋มตี้แก้ยาก”
การนำไปใช้ ระวังการใช้คำพูด ถ้าไปกระทบผู้อื่นเราจะลำบากจากคำพูด
เทียบสำนวน สุภาษิต คำพังเพย ไทยกลาง “คิดก่อนพูด”
เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง “คำพูดเป็นเพียงลม แต่เป็นปมที่แก้ยาก”
ลำดับที่ 287. “ปะผ้าต้วบยามใกล้แจ้ง ปะจิ้นแห้งเมื่อเขี้ยวบ่มี เผื่อมาปะของดี ก็ปอเฒ่าแก่แล้ว”
อ่าน(-ปะ-ผ้า-ต้วบ-ยาม-ใก้-แจ้ง/ปะ-จิ๊น-แห้ง-เมื่อ-เขี้ยว-บ่อ-มี/เผื่อ-มา-ปะ-ของ-ดี/ก่อ-ปอ-เถ้า-แก่-แล้ว-)
หมายถึง…..ได้สิ่งมีคุณค่าเมื่อเวลาผ่านล่วงเลย นำไปใช้ประโยชน์ไม่ได้ สายเสียแล้ว
กำบ่าเก่าจึงว่า “ปะผ้าต้วบยามใกล้แจ้ง ปะจิ้นแห้งเมื่อเขี้ยวบ่มี เผื่อมาปะของดี ก็ปอเฒ่าแก่แล้ว”
การนำไปใช้ ทำใจยอมรับความจริง
เทียบสำนวน สุภาษิต คำพังเพย ไทยกลาง “พบไม้งามเมื่อยามขวานบิ่น”
เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง “ได้ผ้าห่มยามรุ่งแจ้ง ได้เนื้อแห้งตอนฟันไม่มี เจอสิ่งดีในวัยชรา”
ลำดับที่ 288. “ปี้ฮู้สอง น้องฮู้หนึ่ง ปี้ฮู้ป๊อง น้องฮู้กล่าว”
อ่าน (- ปี้-ฮู้-สอง///น้อง-ฮู้-หนึ่ง///ปี้-ฮู้-ป๊อง///น้อง-ฮู้-กล่าว-)
หมายถึง.....การร่วมกันแก้ปัญหาโดยปรึกษาหารือกันในหมู่ญาติพี่น้อง
กำบ่าเก่าจึงว่า “ปี้ฮู้สอง น้องฮู้หนึ่ง ปี้ฮู้ปอง น้องฮู้กล่าว”
การนำไปใช้ ให้ปรึกษาหารือกัน เพราะแต่ละคนมีความรู้ต่างกัน นำมาหลอมรวมกันย่อมแก้ปัญหาได้
เทียบสำนวน สุภาษิต คำพังเพย ไทยกลาง “หลายหัวดีกว่าหัวเดียว”
เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง “พี่รู้มากกว่าน้อง พี่ว่าอย่างไร น้องว่าตาม”
ลำดับที่ 289. “ปี้น้องผิดกั๋น เหมือนมีดขี้เมี้ยง เต๋มฝนแล้วหาก ตึงมี”
อ่าน (-ปี้-ผิด-น้อง-กั๋น///เหมือน-มีด-ขี้-เมี้ยง///เต๋ม-ฝน-แล้ว-หาก///ตึง-มี-)
ลำดับที่ 290. “ปี้น้องผิดกั๋น เหมือนพร้าฟันน้ำ อย่าผูกมั่นก๋ำเวร”
อ่าน (-ปี้-น้อง-ผิด-กั๋น///เหมือน-พร้า-ฟัน-น้ำ///หย่า-ผูก-หมั้น-ก๋ำ-เวน-)
หมายถึง…..ความสัมพันธ์ในหมู่ญาติพี่น้อง ย่อมตัดกันไม่ขาด เมื่อมีความขัดแย้ง ก็ควรให้อภัยกัน
กำบ่าเก่าจึงว่า “ปี้น้องผิดกั๋นเหมือนมีดขี้เมี้ยง เต๋มฝนแล้วหากตึงมี”
“ปี้น้องผิดกั๋นเหมือนพร้าฟันน้ำ อย่าผูกมั่นก๋ำเวร” การนำไปใช้ให้ เกิดขัดแย้งกันในหมู่ญาติพี่น้องควรรีบทำความเข้าใจแล้วให้อภัยต่อกันเทียบสำนวน สุภาษิต คำพังเพย ไทยกลาง “เลือดข้นกว่าน้ำ”
เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง “พี่น้องผิดใจกัน ดังมีดขึ้นสนิม ถ้าลับแล้วย่อมคมเหมือนเดิม”
เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง “พี่น้องทะเลาะกัน เหมือนมีดฟันน้ำ ย่อมตัดไม่ขาด”
ลำดับที่ 291. “เป๋นแก่เป๋นแคว่น หื้อฮักหมู่ เป๋นปู่เป๋นย่า หื้อฮักหลาน”
อ่าน (-เป๋น-แก่-เป๋น-แคว่น///หื้อ-ฮัก-หมู่///เป๋น-ปู่-เป๋น-ย่า///หื้อ-ฮัก-หลาน-)
หมายถึง.....เป็นหัวหน้าเป็นผู้นำต้องรักเมตตาผู้ใต้ปกครอง เป็นปู่ ย่า ตา ยาย ต้องมีความรักลูกหลาน กำบ่าเก่าจึงว่า “เป๋นแก่เป๋นแคว่นหื้อฮักหมู่ เป๋นปู่เป๋นย่าหื้อฮักหลาน ”
การนำไปใช้ เป็นผู้นำต้องดูแลทุกข์สุขของประชาชน ปู่ ย่า ตา ยาย ควรเอ็นดูเมตตาลูกหลาน
เทียบสำนวน สุภาษิต คำพังเพย ไทยกลาง “ดูคนดีดูที่การกระทำ ดูผู้นำดูที่การเสียสละ”
เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง “ผู้ใหญ่บ้านและกำนันให้รักประชา เป็นปู่เป็นย่าต้องรักลูกหลาน”
ลำดับที่ 292. “เป๋นคนหื้อมืนต๋ากว้าง ผ่อหนตางไปไกล๋ๆ”
อ่าน (-เป๋น-คน-หื้อ-มืน-ต๋า-กว้าง/// ผ่อ-หน-ตาง-ไป-ไก๋ๆ-)
หมายถึง....เป็นคนต้องมองการณ์ไกล มีวิสัยทัศน์
กำบ่าเก่าจึงว่า “เป๋นคนหื้อมืนต๋ากว้าง ผ่อตางไกล๋ๆ”
การนำไปใช้ เป็นคนต้องคิดการณ์ไกล วางแผนเผื่อไว้เพื่ออนาคต
เทียบสำนวน สุภาษิต คำพังเพย ไทยกลาง “”
เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง “เป็นคนให้ลืมตากว้างๆ มองทางไกลๆ”
ลำดับที่ 293. “ปี้น้องบ้านไกล๋ กิ๋นของฝาก ปี้น้องบ้านใกล้ กิ๋นสากมอง”
อ่าน ( -ปี้-น้อง-บ้าน-ไก๋///กิ๋น-ของ-ฝาก///ปี้-น้อง-บ้าน-ใก้///กิ๋น-สาก-มอง-)
ลำดับที่ 294. “ปี้น้องบ้านไกล๋ กิ๋นหัวไก่ ปี้น้องบ้านใกล้ กิ๋นสันมุย”
อ่าน ( -ปี้-น้อง-บ้าน-ไก๋///กิ๋น-หัว-ไก่///ปี้-น้อง-บ้าน-ใก้///กิ๋น-สัน-มุย-)
หมายถึง......ให้ความสำคัญกับญาติที่อยู่ไกลในเวลามาเยี่ยม มากกว่าเครือญาติที่อยู่ใกล้ๆ
กำบ่าเก่าจึงว่า “ปี้น้องบ้านไกล๋ กิ๋นของฝาก ปี้น้องบ้านใกล้ กิ๋นสากมอง”
“ปี้น้องบ้านไกล๋ กิ๋นหัวไก่ ปี้น้องบ้านใกล้ กิ๋นสันมุย”
การนำไปใช้ ควรดูแลเญาติบ้านใกล้ เพราะเวลามีเรื่องเดือดร้อน คนที่ช่วยเหลือเราคือญาติที่อยู่ใกล้ๆ
เทียบสำนวน สุภาษิต คำพังเพย ไทยกลาง “”
เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง “ญาติห่างไกลกินของฝาก ญาติบ้านใกล้กินสากตำข้าว”
ลำดับที่ 295. “เป๋นแม่ญิง จะไปนุ่งซิ่นล้ำตั๋ว จะไปใคร่หัวล้ำบ้าน”
อ่าน ( -เป๋น-แม่-ยิง///จะ-ไป-นุ่ง-สิ้น-ล้ำ-ตั๋ว///จะ-ไป-ไค่-หัว-ล้ำ-บ้าน-)
หมายถึง.....เป็นหญิงไม่ควรเสริมแต่งเกินงาม ควรระวังกริยามารยาททำตัวให้สมกุลสตรี
กำบ่าเก่าจึงว่า “เป๋นแม่ญิงจะไปนุ่งซิ่นล้ำตั๋ว จะไปใคร่หัวล้ำบ้าน”
การนำไปใช้ เป็นผู้หญิงอย่าทำตัวน่าเกลียด
เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง “เป็นผู้หญิง อย่าแต่งกายเกินฐานะ อย่าหัวเราะดังไปถึงบ้านใกล้เคียง”
ลำดับที่ 296. “ปี้น้องเป๋นดี บ่ดีเข้าใกล้ ตั๋วคนยากไร้ ก้มหน้าบกดิน”
อ่าน (-ปี้-น้อง-เป๋น-ดี///บ่อ-ดี-เข้า-ใก้///ตั๋ว-คน-ยาก-ไร้///ก้ม-หน้า-บก-ดิน-)
หมายถึง....คนเจียมเนื้อเจียมตัว ขยันทำมาหากินตามประสา ไม่ไปรบกวนญาติพี่น้อง
กำบ่าเก่าจึงว่า “ปี้น้องเป๋นดี บ่ดีเข้าใกล้ ตั๋วคนยากไร้ ก้มหน้าบกดิน”
การนำไปใช้ ให้เจียมเนื้อเจียมตัว ไม่ไปขอความช่วยเหลือจากญาติพี่น้อง (เราต้องช่วยตัวเองก่อน)
เทียบสำนวน สุภาษิต คำพังเพย ไทยกลาง “เจียมเนื้อเจียมตัว///อาศัยลำแข้งตนเอง”
เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง “พี่น้องมั่งมี อย่ารี่เข้าใกล้ เราคนยากไร้ ก้มหน้าขุดดิน”
ลำดับที่ 297. “เป๋นแม่ฮ้างเปิ้นดูฮ้าย เป๋นแม่หม้ายเปิ้นดูแควน”
อ่าน (-เป๋น-แม่-ฮ้าง-เปิ้น-ดู-ฮ้าย///เป๋น-แม่-หม้าย-เปิ้น-ดู-แควน-)
หมายถึง......ผู้หญิงเมื่อต้องหย่าร้างกับสามี มักถูกมองไปในทางเสียหายมากกว่าชาย
กำบ่าเก่าจึงว่า “เป๋นแม่ฮ้างเปิ้นดูฮ้าย เป๋นแม่หม้ายเปิ้นดูแควน”
การนำไปใช้ เป็นหญิงให้ดูแลครอบครัว ระวังเรื่องหย่าร้าง แม้ตนเองดี คนก็มักจะเข้าข้างฝ่ายชาย
เทียบสำนวน สุภาษิต คำพังเพย ไทยกลาง “”
เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง “หญิงหย่าร้างโดนนินทาว่าร้าย เป็นหม้ายเขาดูถูกดูแควน”
ลำดับที่ 298. “ปี้น้องเหมือนต๊องขันหมาก คนใดอยากก็กิ๋น”
อ่าน (-ปี้-น้อง-เหมือน-ต๊อง-ขัน-หมาก///คน-ใด-หยาก-ก่อ-กิ๋น -)
หมายถึง.....ญาติพี่น้องมีความเดือดร้อน ควรให้ช่วยเหลือกัน ตามความสามารถ อย่าทอดทิ้งกัน
กำบ่าเก่าจึงว่า “ปี้น้องเหมือนต๊องขันหมาก คนใดอยากก็กิ๋น”
การนำไปใช้ ดูแลเอาใจใส่ซึ่งกันและกันในหมู่ญาติพี่น้อง
เทียบสำนวน สุภาษิต คำพังเพย ไทยกลาง “เลือดข้นกว่าน้ำ”
เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง “พี่น้องเหมือนสำรับหมาก ใครอยากก็กิน”
ลำดับที่ 299. “เป๋นแม่ญิง จะไปต๊าป้อจาย จะไปล้อมฮั้วต๊าควาย จะไปตี๋ฝายต๊าน้ำ”
อ่าน (-เป๋น-แม่-ยิง//จะ-ไป-ต๊า-ป้อ-จาย//จะ-ไป-ล้อม-ฮั้ว-ต๊า-ควาย//จะ-ไป-ตี๋-ฝาย-ต๊า-น้ำ-)
หมายถึง....เป็นผู้หญิงควรสำรวมกริยามารยาททำตัวให้เหมาะสม อย่าเป็นคนปากกล้าชอบท้าทายชาย
กำบ่าเก่าจึงว่า “เป๋นแม่ญิง จะไปต๊าป้อจาย จะไปล้อมฮั้วต๊าควาย จะไปตี๋ฝายต๊าน้ำ”
การนำไปใช้ หญิงควรสำรวมกริยามารยาท อย่าทำเก่งกล้าเกินตัว
เทียบสำนวน สุภาษิต คำพังเพย ไทยกลาง “”
เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง “หญิงอย่าท้าชาย อย่าล้อมรั้วกันควาย สร้างฝายกั้นน้ำเชี่ยว”
ลำดับที่ 300. “เปอะเปิกนั้น น้ำหากปาเป๋น เอาน้ำใสเย็น ซ่วยเปอะจิ่งเสี้ยง”
อ่าน (-เปอะ-เปิก-นั้น///น้ำ-หาก-ปา-เป๋น///เอา-น้ำ-ใส-เย็น///ซ่วย-เปอะ-จิ่ง-เสี้ยง-)
หมายถึง.....บางสิ่งบางอย่างมีประโยชน์และโทษในตัวเอง
กำบ่าเก่าจึงว่า “เปอะเปิกนั้น น้ำหากปาเป๋น เอาน้ำใสเย็น ซ่วยเปอะจิ่งเสี้ยง”
การนำไปใช้ นำด้านที่เป็นประโยชน์มาใช้
เทียบสำนวน สุภาษิต คำพังเพย ไทยกลาง “”
เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง “โคลนนั้นเกิดจาก น้ำใสผสมดิน ล้างโคลนออกสิ้น ด้วยน้ำใสใส”
ลำดับที่ 301. “เปิ้นกอบหื้อเฮาก๋ำ เปิ้นก๋ำหื้อเฮากอบ”
อ่าน (-เปิ้น-กอบ-หื้อ-เฮา-กำ///เปิ้น-ก๋ำ-หื้อ-เฮา-กอบ-)
หมายถึง...... ให้ความร่วมมือในงานของส่วนรวม ช่วยเหลือซึ่งกันและกัน ไม่นิ่งดูดาย
กำบ่าเก่าจึงว่า “เปิ้นกอบหื้อเฮาก๋ำ เปิ้นก๋ำหื้อเฮากอบ”
การนำไปใช้ ทำงานส่วนรวมต้องช่วยกันคนละไม้คนละมือ
เทียบสำนวน สุภาษิต คำพังเพย ไทยกลาง “สามัคคีคือพลัง///น้ำพึ่งเรือ เสือพึ่งป่า///ร่วมด้วยช่วยกัน”
เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง “เขากอบให้เรากำ เขากำให้เรากอบ”
ลำดับที่ 302. “เปิ้นไขปากซ้า หื้อเฮาอ้าปากเปี๊ยด”
อ่าน (-เปิ้น-ไข-ปาก-ซ้า///หื้อ-เฮา-อ้า-ปาก-เปี๊ยด-)
หมายถึง.....ทำมาหากินด้วยความขยันกว่าคนอื่น
กำบ่าเก่าจึงว่า “เปิ้นไขปากซ้า หื้อเฮาอ้าปากเปี๊ยด”
การนำไปใช้ ทำงานให้มากกว่าคนอื่นจะสบายในวันหน้า
เทียบสำนวน สุภาษิต คำพังเพย ไทยกลาง “ลำบากตอนหนุ่ม ดีกว่ากลุ้มตอนแก่”
เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง “เขาเปิดตะกร้า เราเปิดปากกระบุง ”
ลำดับที่ 303.“เปิ้นบ่หาอย่ากล่าว เปิ้นบ่ป่าวอย่าไป เปิ้นบ่ไสอย่าแล่น เปิ้นบ่แกว่นอย่าเกย”
อ่าน (-เปิ้น-บ่อ-หา-หย่า-กล่าว/// เปิ้น-บ่อ-ป่าว-หย่า-ไป///เปิ้น-บ่อ-ไส-หย่า-แล่น///
เปิ้น-บ่อ-แกว่น-หย่า-เกย)
หมายถึง.....มารยาทที่ดีงามในสังคมที่เราควรปฏิบัติ
กำบ่าเก่าจึงว่า “เปิ้นบ่หาอย่ากล่าว เปิ้นบ่ป่าวอย่าไป เปิ้นบ่ไสอย่าแล่น เปิ้นบ่แกว่นอย่าเกย”
การนำไปใช้ เขาไม่รู้ด้วยอย่าแอบอ้าง เขาไม่เชิญอย่าไปร่วม เขาไม่ใช้อย่ากระทำ เขาไม่ให้ความสนิทสนมด้วยก็อย่าพยายามทำตัวคุ้นเคย
เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง “เขาไม่ว่าอย่าอ้าง เขาไม่เชิญไม่ควรไป เขาไม่ใช้อย่าทำ เขาไม่คุ้นเคยด้วยอย่าเข้าไปยุ่งเกี่ยวหรือทำตีสนิท ”
ลำดับที่ 304. “เปิ้นว่าเสือ ตั๋วว่าพระเจ้า เปิ้นว่าบ่เลา ตั๋วว่างามล้ำ”
อ่าน (-เปิ้น-ว่า-เสือ///ตั๋ว-ว่า-พระ-เจ้า///เปิ้น-ว่า-บ่อ-เลา///ตั๊ว-ว่า-งาม-ล้ำ-)
หมายถึง.....การหมกมุ่นลุ่มหลงในอบายมุข ความชั่วทั้งหลายด้วยความเข้าใจผิด โดยนำมาเชิดชูบูชา กำบ่าเก่าจึงว่า “เปิ้นว่าเสือ ตั๋วว่าพระเจ้า เปิ้นว่าบ่เลา ตั๋วว่างามล้ำ” การนำไปใช้ อย่ายุ่งกับอบายมุข
เทียบสำนวน สุภาษิต คำพังเพย ไทยกลาง “เห็นกรงจักรเป็นดอกบัว ”
เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง “เขาบอกว่าเสือ เราบูชาราวพระเจ้า ขี้เหร่ไม่มีใครเท่า เราว่างามเลิศ”
ลำดับที่ 305. “เปิ้นหื้อดำน้ำ ว่าตั๋วข้าฟู เปิ้นหื้อจกฮู ว่าแขนตั๋วสั้น”
อ่าน (-เปิ้น-หื้อ-ดำ-น้ำ///ว่า-ตั๋ว-ข้า-ฟู///เปิ้น-หื้อ-จก-ฮู///ว่า-แขน-ตั๋ว-สั้น-)
หมายถึง....คนกลับกลอก ตลบตะแลง มักหาข้ออ้างเพื่อหลบเลี่ยงการทำงานเพราะขี้เกียจ
กำบ่าเก่าจึงว่า “เปิ้นหื้อดำน้ำ ว่าตั๋วข้าฟู เปิ้นหื้อจกฮู ว่าแขนตั๋วสั้น”
การนำไปใช้ อย่าอ้างโน่นอ้างนี่เพื่อหลบงาน
เทียบสำนวน สุภาษิต คำพังเพย ไทยกลาง “มะกอกสามตระกร้าปาไม่ถูก”
เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง “เขาให้ดำน้ำ อ้างว่าตัวเบา ให้ล้วงเอา บอกแขนตนสั้น”
ลำดับที่ 306. “ปู๋หลายอยู่ฮูตื้น” อ่าน (-ปู๋-หลาย-หยู่-ฮู-ตื้น-)
หมายถึง.....สภาพที่สมาชิกจำนวนมากมาอาศัยอยู่รวมกันอย่างแออัดยัดเยียด
กำบ่าเก่าจึงว่า “ปู๋หลายอยู่ฮูตื้น”
การนำไปใช้ ช่วยกันทำมาหากิน หาเงินมาขยับขยายที่อยู่ เพื่อคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น
เทียบสำนวน สุภาษิต คำพังเพย ไทยกลาง “แออัดยัดเยียด”
เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง “ปูมากมายรวมตัวในรูตื้นๆ”
ลำดับที่ 307. “ปื๋นบ่เต๋มถง จะไปล่าเดินดง เงินบ่เต๋มถง อย่าแอ่วปาต๋ามบ้าน”
อ่าน (-ปื๋น-บ่อ-เต๋ม-ถง///จะ-ไป-ล่า-เดิน-ดง///เงิน-บ่อ-เต๋ม-ถง///อย่า-แอ่ว-ปา-ต๋าม-บ้าน-)
หมายถึง.....ถ้าไม่มีปัจจัยสนับสนุนหรือมีความอย่างพร้อมเต็มที่ อย่าคิดทำการใหญ่เกินตัว
กำบ่าเก่าจึงว่า “ปื๋นบ่เต๋มถง จะไปล่าเดินดง เงินบ่เต๋มถง อย่าแอ่วปาต๋ามบ้าน”
การนำไปใช้ ควรเตรียมให้พร้อม สิ่งต่างๆที่จำเป็นต้องใช้
เทียบสำนวน สุภาษิต คำพังเพย ไทยกลาง “”
เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง “ไม่มีปืนเข้าป่า ก็อันตราย เงินไม่มากมาย อย่ายักย้ายท่องเที่ยว”
ลำดับที่ 308. “แป๋งดีไว้หื้อลูก แป๋งถูกไว้หื้อหลาน”
อ่าน (-แป๋ง-ดี-ไว้-หื้อ-ลูก///แป๋ง-ถูก-ไว้-หื้อ-หลาน-)
หมายถึง.....การให้คำแนะนำสั่งสอนและทำความดีเป็นตัวอย่างแก่ลูกหลานคนใกล้ชิด
กำบ่าเก่าจึงว่า “แป๋งดีไว้หื้อลูก แป๋งถูกไว้หื้อหลาน”
การนำไปใช้ หมั่นอบรมสั่งสอนลูกหลานไม่ให้เดินไปในทางที่ผิด
เทียบสำนวน สุภาษิต คำพังเพย ไทยกลาง “ตัวอย่างที่ดีมีค่ากว่าคำสอน”
เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง “ทำดีไว้ให้ลูก ทำถูกไว้ให้หลาน”
ลำดับที่ 309. “แป๋งตางหื้อฮอก บอกตางหื้อเหน”
อ่าน (-แป๋ง-ตาง-หื้อ-ฮอก///บอก-ตาง-หื้อ-เห็น-)
หมายถึง.....ให้คำแนะนำกับคนไม่ดี หรือบอกความลับแก่คนชั่ว จะทำให้เกิดความเสียหาย
กำบ่าเก่าจึงว่า “แป๋งตางหื้อฮอก บอกตางหื้อเหน”
การนำไปใช้ อย่าชี้แนะคนชั่วจะนำความเดือดร้อนมาให้
เทียบสำนวน สุภาษิต คำพังเพย ไทยกลาง “ชี้โพรงให้กระรอก”
เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง “ชี้ทางให้กระรอก บอกทางให้ตัวเห็น”
ลำดับที่ 310. “แป๋งเฮือนต๋ามใจ๋คนอยู่ แป๋งอู่ผ่อตั๋วคนนอน”
อ่าน (-แป๋ง-เฮือน-ต๋าม-ใจ๋-คน-หยู่///แป๋ง-อู่-ผ่อ-ตั๋ว-คน-นอน-)
หมายถึง.....กระทำการใดที่มีผลกระทบต่อผู้อื่นควรถามผู้เกี่ยวข้อง
กำบ่าเก่าจึงว่า “แป๋งเฮือนต๋ามใจ๋คนอยู่ แป๋งอู่ผ่อตั๋วคนนอน”
การนำไปใช้ ควรสอบถามผู้ได้รับผลกระทบก่อนลงมือกระทำ
เทียบสำนวน สุภาษิต คำพังเพย ไทยกลาง “ปลูกเรือนตามใจผู้อยู่ ผูกอู่ตามใจผู้นอน ”
เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง “ปลูกเรือนตามใจผู้อยู่ สานอู่ดูรูปร่างคนนอน”
ลำดับที่ 311. “ไปไถนาลืมควาย” อ่าน (-ไป-ไถ-นา-ลืม-ควาย-)
หมายถึง.....ขาดความรอบคอบ ไม่นำสิ่งสำคัญที่ต้องใช้ในงานไปด้วย ทำให้ได้ผลงานไม่มีประสิทธิภาพ กำบ่าเก่าจึงว่า “ไปไถนาลืมควาย”
การนำไปใช้ ตรวจสอบสิ่งจำเป็นที่ต้องใช้ให้ครบถ้วน
เทียบสำนวน สุภาษิต คำพังเพย ไทยกลาง “”
เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง “ไปไถนาลืมควาย”
ลำดับที่ 312. “เปียะได้ไหม้เสีย” อ่าน (- เปียะ-ได้-ไหม้-เสีย-)
หมายถึง.....คนใจเย็นมีความละเอียด เมื่อทำสิ่งใดย่อมประสบความสำเร็จดีกว่าคนใจร้อน
กำบ่าเก่าจึงว่า “เปียะได้ ไหม้เสีย”
การนำไปใช้ ควรมีความละเอียดรอบคอบ อย่าทำอะไรด้วยความใจร้อนรีบเร่ง
เทียบสำนวน สุภาษิต คำพังเพย ไทยกลาง “ช้าๆได้พร้าสองเล่มงาม///ช้าเป็นการนานเป็นคุณ”
เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง “เปียกได้ ไหม้เสีย”
ลำดับที่ 313. “เปื้อนกิ๋นมากล้ำ บ่ถ้าจักหา อันเปื้อนจีวา นั้นหายากใบ้”
อ่าน (-เปื้อน-กิ๋น-มาก-ล้ำ///บ่อ-ถ้า-จัก-หา///อัน-เปื้อน-จี-วา///นั้น-หา-ยาก-ใบ้-)
หมายถึง…เพื่อนกินหาง่าย เพื่อนตายหายาก
กำบ่าเก่าจึงว่า “เปื้อนกิ๋นมากล้ำ บ่ถ้าจักหา อันเปื้อนจีวานั้นหายากใบ้”
การนำไปใช้ ควรพิจารณาในการคบเพื่อน
เทียบสำนวน สุภาษิต คำพังเพย ไทยกลาง “เพื่อนกินหาง่าย เพื่อนตายหายาก//คบคนดูหน้าซื้อผ้าดูเนื้อ ”
เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง “เพื่อนกินหาง่าย เพื่อนตายหายาก”
ลำดับที่ 313. “ไปก๋ารเมื่อตอน ดีกว่านอนวันค่ำ”
อ่าน (-ไป-ก๋าน-แม่-ตอน///ดี-กว่า-นอน-วัน-ค่ำ-)
หมายถึง.....ไปทำงานสายดีกว่านอนอยู่ที่บ้าน
กำบ่าเก่าจึงว่า “ไปก๋านเมื่อตอน ดีกว่านอนวันค่ำ”
การนำไปใช้ อย่าปล่อยให้เวลาผ่านไปโดยเปล่าประโยชน์
เทียบสำนวน สุภาษิต คำพังเพย ไทยกลาง “มาสายดีกว่าไม่มา”
เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง “ไปทำงานตอนเที่ยง ดีกว่านอนทั้งวัน”
ลำดับที่ 314. “ไปตางหน้า หื้อหมั่นเหลียวหลัง ลืมอะหยังจะได้ฮู้”
อ่าน (-ไป-ตาง-หน้า///หื้อ-หมั่น-เหลียว-หลัง///ลืม-อะ-หยัง-จะ-ได้-ฮู้-)
หมายถึง…..การทำงานควรพิจารณาทบทวน ขั้นตอน วิธีการ ว่ามีปัญหาหรือไม่ ผิดพลาดจะแก้ไขทัน
กำบ่าเก่าจึงว่า “ไปตางหน้า หื้อหมั่นเหลียวหลัง ลืมอะหยังจะได้ฮู้”
การนำไปใช้ ตรวจสอบอย่างรอบคอบมีปัญหาจะแก้ไขทัน
เทียบสำนวน สุภาษิต คำพังเพย ไทยกลาง “”
เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง “ไปข้างหน้าหมั่นเหลียวหลัง ลืมอะไรจะได้รู้”