ลำดับที่  426. “หนาตุ๊บแน่น  เหมือนเหล็กกนจดแป้น   จดบ่แน่นจดแถม”

อ่าน  (-หนา-ตุ๊บ-แน่น///เหมือน-เหล็ก-กน-จด-แป้น////จด-บ่อ-แน่น-จด-แถม-)

หมายถึง…..ความสัมพันธ์ที่มีต่อกันต้องหมั่นสานสัมพันธ์ให้มั่นคงแน่นแฟ้นยิ่งขึ้น 

กำบ่าเก่าจึงว่า  หนาตุ๊บแน่น เหมือนเหล็กกนจดแป้น   จดบ่แน่นจดแถม” 

การนำไปใช้  มีความมั่นคงสามัคคีอย่างแน่นเหนียว  หมั่นไปมาหาสู่กันสม่ำเสมอ ดูแลเอาใจใส่กัน

เทียบสำนวน  สุภาษิต  คำพังเพย ไทยกลาง   “ไมตรีแน่นแฟ้น”

เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง  “แน่นหนาน่าดู  ดังตะปูตอกไม้พื้น  ถ้ายังไม่แน่นให้ตอกซ้ำๆ”

ลำดับที่  427. “หนามแก่ปล๋ายมุ่ม  หนามหนุ่มปล๋ายแซว  ปักบ่แผวจั้งอ่อนเบ้อ”

อ่าน (-หนาม-แก่-ป๋าย-มุ่ม///หนาม-หนุ่ม-ป๋าย-แซว///ปัก-บ่อ-แผว-จั้ง-อ่อน-เบ้อ-)

หมายถึง.....คนสูงอายุมักมีความรู้  มีประสบการณ์ในการดำเนินชีวิตมากกว่าคนหนุ่มสาว  กำบ่าเก่าจึงว่า      “หนามแก่ปล๋ายมุ่ม  หนามหนุ่มปล๋ายแซว  ปักบ่แผวจั้งอ่อนเบ้อ”  การนำไปใช้ เคารพนับถือผู้สูงวัย

เทียบสำนวน  สุภาษิต  คำพังเพย ไทยกลาง   “ขิงแก่มันเผ็ด”

เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง  “หนามแก่ทู่แข็งแทงเข้า  หนามใหม่แหลมแทงอ่อนยู่”

 

 

ลำดับที่  428. “หมาบ่เห่าบ่ดีเปี๋ยไม้   ละอ่อนบ่ไห้บ่ดีปั๋นข้าวหนม”

อ่าน  (-หมา-บ่อ-เห่า-บ่อ-ดี-เปี๋ย-ไม้///ละ-อ่อน-บ่อ-ไห้///บ่อ-ดี-ปั๋น-ข้าว-หนม-)

หมายถึง...การหาข้อมูลก่อนย่อมดีว่าทำไปโดยเอาใจตัวเองว่า  คิดว่ามันต้องเป็นไปตามนั้น ถ้าสอบถามก่อนทำให้ไม่เสียเวลา กำบ่าเก่าจึงว่า  “หมาบ่เห่าบ่ดีเปี๋ยไม้   ละอ่อนบ่ไห้บ่ดีปั๋นข้าวหนม”  

การนำไปใช้    ควรสำรวจความต้องการ  มิฉะนั้นอาจเป็นการยัดเยียด  เกิดความไม่เข้าใจกันได้

เทียบสำนวน  สุภาษิต  คำพังเพย ไทยกลาง   “”

เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง  “สุนัขไม่เห่าอย่าถือไม้   เด็กไม่ร้องไห้อย่าให้ขนม  ”

ลำดับที่  429. “หมาข้ามน้ำก็อุ่นใจ๋เลียตี๋น” อ่าน  (-หมา-ข้าม-น้ำ-ก่อ-อุ่น-ใจ๋-เลีย-ตี๋น-)

หมายถึง...ทำเพราะหวังได้รับผลประโยชน์ตอบแทน  กำบ่าเก่าจึงว่า  หมาข้ามน้ำก็อุ่นใจ๋เลียตี๋น”     การนำไปใช้  อย่าทำเพราะเห็นแก่ประโยชน์ที่จะได้รับ

เทียบสำนวน  สุภาษิต  คำพังเพย ไทยกลาง    “ หว่านพืชหวังผล”

เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง  “สุนัขข้ามลำธาร  หวังเลียตีนตนเอง

ลำดับที่  430. “หมาบ่เห่าจะไปหลอก   คนหัววอกจะไปคบมัน”

อ่าน  (-หมา-บ่อ-เห่า-จะ-ไป-หลอก///คน-หัว-วอก-จะ-ไป-คบ-มัน-)

หมายถึง..…จะคบใครต้องดูให้ดีก่อน

กำบ่าเก่าจึงว่า     “หมาบ่เห่าจะไปหลอก คนหัววอกจะไปคบมัน”     

การนำไปใช้        ให้รู้จักการเลือกคบเพื่อน

เทียบสำนวน  สุภาษิต  คำพังเพย ไทยกลาง   “คบคนให้ดูหน้า  ซื้อผ้าให้ดูเนื้อ”

เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง  “สุนัขไม่เห่าห้ามแหย่  คนตอแหลอย่าคบ  ”

ลำดับที่  431. “หมาขี้มันตึงยกหางคนเดียว”  อ่าน (-หมา-ขี้-มัน-ตึง-ยก-หาง-คน-เดียว-)

หมายถึง.....คนขี้โม้  มักชอบโอ้อวดสรรพคุณของตนเอง 

กำบ่าเก่าจึงว่า     “หมาขี้มันตึงยกหางคนเดียว”      การนำไปใช้       อย่าเป็นคนขี้โม้โอ้อวดตน

เทียบสำนวน  สุภาษิต  คำพังเพย ไทยกลาง   “ขี้โม้โอ้อวด”

เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง สุนัขเวลาขี้   จะยกหางเอง

ลำดับที่  432. หมาเห่าเผียบเหมือนคนขี้ลม   คนง่าวงมชอบอู้เสียงดัง

อ่าน  (-หมา-เห่า-เผียบ-เหมือน-คน-ขี้-ลม///คน-ง่าว-งม-ชอบ-อู้-เสียง-ดัง-)

หมายถึง….คนมีความรู้น้อยมักชอบคุยโม้โอ้อวด  ส่งเสียงดัง ไม่มีกริยามารยาทที่เหมาะสม

กำบ่าเก่าจึงว่าหมาเห่าเผียบเหมือนคนขี้ลม   คนง่าวงมชอบอู้เสียงดัง”  การนำไปใช้   อย่าให้ใครดูถูก

เทียบสำนวน  สุภาษิต  คำพังเพย ไทยกลาง   “ไม่มีสมบัติผู้ดี”

เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง หมาเห่าเปรียบคนขี้โม้ คนโง่มักชอบเสียงดัง  ”

ลำดับที่  433. หมาเห่าตวยก้นจ๊าง อ่าน (-หมา-เห่า-ตวย-ก้น-จ๊าง)

หมายถึง..... เรื่องไร้ประโยชน์ ทำไปก็เสียเวลาเปล่าๆ  ไม่มีผลกระทบใดๆเกิดขึ้นเลย กำบ่าเก่าจึงว่า            “หมาเห่าตวยก้นจ๊าง การนำไปใช้ ควรพิจารณาว่าสิ่งไหนควรทำหรือไม่ควร    อย่าทำเรื่องไร้ประโยชน์

เทียบสำนวน  สุภาษิต  คำพังเพย ไทยกลาง   “”

เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง   “สุนัขเห่าตามก้นช้าง”

ลำดับที่  434. หมาเห่าจะไปเห่าตวยหมา อ่าน  (-หมา-เห่า-จะ-ไป-เห่า-ตวย-หมา-)

หมายถึง….อย่าเข้าไปยุ่งกับคนพาลแม้เขาจะมาหาเรื่องก่อน 

กำบ่าเก่าจึงว่า     “หมาเห่าจะไปเห่าตวยหมา”  

การนำไปใช้       อย่าเข้าไปยุ่งเกี่ยวกับพวกคนชั่วเพราะเป็นการกระทำที่ไร้ประโยชน์

เทียบสำนวน สุภาษิต  คำพังเพย ไทยกลาง   “เอาทองไปรู่กระเบื้อง///เอาพิมเสนไปแลกกับเกลือ         

เอาเนื้อไปแลกกับหนัง///เอาไม้สั้นไปรันขี้///หมากัดอย่ากัดตอบ”

เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง  “สุนัขเห่าอย่าเห่าตาม”

ลำดับที่  435. “หมาเห่าบ่ขบ”    อ่าน  (-หมา-เห่า-บ่อ-ขบ-)

หมายถึง.....คนที่ชอบคุยโม้  โอ้อวด  มักทำอะไรไม่เป็น ทำอะไรไม่สำเร็จ

กำบ่าเก่าจึงว่า      “หมาเห่าบ่ขบ”  การนำไปใช้         อย่าเป็นคนขี้โม้  โอ้อวดตน

เทียบสำนวน  สุภาษิต  คำพังเพย ไทยกลาง   “”เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง  “หมาเห่าไม่กัด

ลำดับที่  436.  หมาหลวงก๊านหมาหลาย อ่าน  (-หมา-หลวง-ก๊าน-หมา-หลาย-)

หมายถึง....ทำดีผู้เดียวย่อมพ่ายแพ้ต่อเหล่าคนพาลทั้งหลาย กำบ่าเก่าจึงว่า หมาหลวงก๊านหมาหลาย”         การนำไปใช้   อย่ามีเรื่องกับเหล่าคนพาล

เทียบสำนวน  สุภาษิต  คำพังเพย ไทยกลาง   “น้ำน้อยแพ้ไฟ”

เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง  “สุนัขโตจะแพ้เมื่อโดนรุม  ”

ลำดับที่  437. “ใหญ่บ่ตันแล้ว    เมียๆผัวๆ    บ่ใจ้เหมือนงัว   มัดแฮ้วกิ๋นหญ้า”

อ่าน  (-ใหย่-บ่อ-ตัน-แล้ว///เมีย-เมีย-ผัว-ผัว///บ่อ-ใจ้-เหมือน-งัว///มัด-แฮ้ว-กิ๋น-หย้า-)

หมายถึง..... เป็นเด็กไม่ควรพูดคุยกันในเรื่องการแต่งงาน การมีคู่ครอง การมีครอบครัว   เพราะเป็นเรื่องไม่เหมาะสม ที่จะนำมาสนทนากันเล่นๆ  

 กำบ่าเก่าจึงว่า   “ใหญ่บ่ตันแล้ว  เมียๆผัวๆ    บ่ใจ้เหมือนงัว  มัดแฮ้วกิ๋นหญ้า” 

การนำไปใช้   เป็นเด็กเป็นเล็ก  หรืออยู่ในวัยเรียนไม่ควรสนทนาเรื่องชู้สาว  เรื่องการแต่งงานมีครอบครัว

เทียบสำนวน  สุภาษิต  คำพังเพย ไทยกลาง   “ปากยังไม่สิ้นกลิ่นน้ำนม”

เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง เป็นเด็กเป็นเล็ก ไม่ควรพูดเรื่องมีครอบครัว  เพราะไม่ใช่เหมือนวัวควาย นำไปผูกติดแร้วบังคับให้กินหญ้าในพื้นที่จำกัด 

ลำดับที่  438. หมาหันข้าวเปลือก อ่าน  (-หมา-หัน-ข้าว-เปือก-)

หมายถึง.....อยากได้ไว้ครอบครองแต่สุดความสามารถ    ที่จะนำมาใช้ประโยชน์ได้    ได้แต่คิดได้แต่มอง

กำบ่าเก่าจึงว่า       “หมาหันข้าวเปลือก”  

การนำไปใช้         รู้จักการเจียมตัว   ปลงให้ตก

เทียบสำนวน  สุภาษิต  คำพังเพย ไทยกลาง “หมาเห็นข้าวเปลือก”

เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง   “สุนัขเห็นข้าวเปลือก”

ลำดับที่  439. หม้อบ่จ๊าย  ไหบ่เจือน ไม้บ่เลือน เครือเขาบ่ขึ้น”

อ่าน  (-หม้อ-บ่อ-จ๊าย///ไห-บ่อ-เจือน///ไม้-บ่อ-เลือน///เครือ-เขา-บ่อ-ขึ้น-)

หมายถึง.....ถ้าหญิงสาวไม่ยั่วยวนเล่นหูเล่นตาให้ท่าฉันท์ชู้สาวกับผู้ชายก่อน ผู้ชายคงไม่กล้ามายุ่งด้วย  

กำบ่าเก่าจึงว่า     “หม้อบ่จ๊าย  ไหบ่เจือน ไม้บ่เลือน เครือเขาบ่ขึ้น”

การนำไปใช้        หญิงควรวางตัวสมกุลสตรี

เทียบสำนวน  สุภาษิต  คำพังเพย ไทยกลาง    “เล่นหูเล่นตา///ทอดสะพาน”

เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง   “หม้อไม่เอน  ไหย่อมไม่เอียง  กิ่งไม้ไม่กรายใกล้  เถาวัลย์ก็ไม่เกาะ”

ลำดับที่  440.   “หน่อในดิน   หินในต้า  ปู่ย่ากับเมือง

อ่าน   (-หน่อ-ใน-ดิน/// หิน-ใน-ต้า///ปู่-ย่า-กับ-เมือง-)

หมายถึง.....สิ่งที่อยู่คู่กันมาเนิ่นนาน มีความมีสัมพันธ์ที่ดีต่อกัน มีความจริงใจต่อกัน    กำบ่าเก่าจึงว่า“หน่อในดิน   หินในต้า  ปู่ย่ากับเมือง”   การนำไปใช้   ให้รักษาความมั่นคงยั่งยืนต่อกัน

เทียบสำนวน  สุภาษิต  คำพังเพย ไทยกลาง   “ของคู่กัน

เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง  “หน่อไม้ย่อมเกิดในดิน  กรวดหินเกิดคู่มากับท่าน้ำ  ปู่ย่าคู่บ้านเมือง”

ลำดับที่  441. หลับเดิ๊กลุกเจ๊า  นึ่งข้าวเป่าไฟ” อ่าน  (-หลับ-เดิ๊ก-ลุก-เจ๊า/นึ่ง-ข้าว-เป่า-ไ

หมายถึง….แบบอย่างการปฏิบัติตนที่ดีของหญิงล้านนาสมัยก่อน นอนดึก  ตื่นเช้า  เตรียมอาหารไว้รอ      กำบ่าเก่าจึงว่า    หลับเดิ๊กลุกเจ๊า นึ่งข้าวเป่าไฟ”    การนำไปใช้   หญิงต้องดูแลครอบครัว

เทียบสำนวน  สุภาษิต  คำพังเพย ไทยกลาง   “ตื่นก่อนนอนหลัง ”

เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง  “นอนดึกตื่นเช้าก่อไฟนึ่งข้าว  ”

ลำดับที่  442. หลับเดิ๊กลุกเจ๊า      เป๋นเจ้าต้านตังหลาย  หลับเจ๊าลุกขวาย     ปาลูกหลานเป๋นหนี้เป๋นข้าอ่าน(-หลับ-เดิ๊ก-ลุก-เจ๊า///เป๋น-เจ้า-ต้าน-ตัง-หลาย///หลับ-เจ๊า-ลุก-ขวาย///ปา-ลูก-หลาน-เป๋น-หนี้-เป๋น-ข้า-)หมายถึง….ความขยันขันแข็งทำให้คนพบความเจริญก้าวหน้าในชีวิต กำบ่าเก่าจึงว่า  หลับเดิ๊กลุกเจ๊า  เป๋นเจ้าต้านตังหลาย  หลับเจ๊าลุกขวาย ปาลูกหลานเป๋นหนี้เป๋นข้าการนำไปใช้  ให้เป็นคนขยันเทียบสำนวน  สุภาษิต  คำพังเพย ไทยกลาง   “ไม่มีความยากจนในหมู่ชนที่ขยัน”

เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง “นอนดึกตื่นเช้าเป็นเจ้านาย นอนหัวค่ำตื่นสายนำพาลูกหลานเป็นขี้ข้า  ”

ลำดับที่  443.หน้อยบ่ดีเป็นอาจารย์  หนานบ่ดีเป๋นจ้างซอ

อ่าน  (-หน้อย-บ่อ-ดี-เป็น-อา-จ๋าน///หนาน-บ่อ-ดี-เป๋น-จ้าง-ซอ-)

หมายถึง.....อย่าฝืนทำในสิ่งที่ตนเองไม่มีความถนัด หรือไม่มีความรู้มาก่อน ทำได้ก็ไม่ดี

กำบ่าเก่าจึงว่า“หน้อยบ่ดีเป็นอาจารย์  หนานบ่ดีเป๋นจ้างซอ  การนำไปใช้   อย่าทำสิ่งที่ตนไม่มีควาชำนาญ

เทียบสำนวน  สุภาษิต  คำพังเพย ไทยกลาง   “สิบรู้ไม่เท่าชำนาญ”

เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง   “หน้อยไม่ควรเป็นมรรคทายก หนานไม่ควรเป็นช่างซอ”

(หน้อยคือคำเรียกผู้ที่ผ่านการบวชเณรมาแล้ว  ส่วนหนานใช้เรียกผู้ที่เคยบวชพระมาก่อน)

ลำดับที่  444. “หนูเกี๊ยดหื้อก๋องหลัว”  อ่าน (-หนู-เกี๊ยด-หื้อ-ก่อง-หลัว-)

หมายถึง.....ตัวเองยังเอาตัวไม่รอดหนีไปไม่พ้น หรือเคยพึ่งพาอาศัย กลับคิดอกตัญญู  คิดร้ายต่อผู้มีคุณ

กำบ่าเก่าจึงว่า     “หนูเกี๊ยดหื้อก๋องหลัว”    

การนำไปใช้        รับประโยชน์จากสิ่งใดควรมีสำนึกในพระคุณ

เทียบสำนวน  สุภาษิต  คำพังเพย ไทยกลาง   “กินบนเรือนขี้บนหลังคา”

เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง  “หนูโกรธให้กองฟืน(ที่เคยอยู่อาศัย)”

ลำดับที่  445. “หน่วยนักหักกิ่ง     กึ๊ดนักยิ่งหนักใจ     ต้นไม้ต๋ายเพราะลูก     คนเปิ้นดูถูก   

เพราะเป๋นคนบ่มีปัญญา

อ่าน    (-หน่วย-นัก-หัก-กิ่ง///กึ๊ด-นัก-ยิ่ง-หนัก-ใจ๋///ต้น-ไม้-ต๋าย-เพราะ-ลูก///คน-เปิ้น-ดู-ถูก///

เพราะ-เป๋น-คน-บ่อ-มี-ปั๋น-ยา-)

หมายถึง.....คนคิดมากย่อมยุ่งยากใจตนเอง คนไร้ปัญญาความรอบรู้  ย่อมได้รับการดูถูก     

กำบ่าเก่าจึงว่า“หน่วยนักหักกิ่ง  กึ๊ดนักยิ่งหนักใจ  ต้นไม้ต๋ายเพราะลูก  คนเปิ้นดูถูกเพราะเป๋นคนบ่มีปัญญา” 

การนำไปใช้   อย่าเป็นคนคิดมากในเรื่องไม่เป็นเรื่องและควรหมั่นศึกษาหาความรู้

เทียบสำนวน  สุภาษิต  คำพังเพย ไทยกลาง   “”

เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง  “ผลมากกิ่งหักง่าย   ยิ่งคิดมากยิ่งหนักใจ  ไม่มีปัญญาคนจะดูถูก 

ลำดับที่  446. “หนีฝนก็เปิ้งฮ่มไม้”  อ่าน (-หนี-ฝน-ก่อ-เปิ้ง-ฮ่ม-ไม้-)

หมายถึง.....มีความลำบากก็ควรขอความช่วยเหลือจากญาติพี่น้อง  กำบ่าเก่าจึงว่า   “หนีฝนก็เปิ้งฮ่มไม้”

การนำไปใช้  พบความลำบากในชีวิตไม่รู้จะไปพึ่งใครควรหันหน้าพึ่งพาญาติพี่น้อง   

เทียบสำนวน  สุภาษิต  คำพังเพย ไทยกลาง   “หนีร้อนมาพึ่งเย็น”

เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง  “หลบฝนต้องไปอาศัยร่มไม้”

 

 

 

ลำดับที่  447. หนีหื้อเปิ้นเสียดาย  ต๋ายหื้อเปิ้นได้เล่า

อ่าน  (-หนี-หื้อ-เปิ้น-เสีย-ดาย///ต๋าย-หื้อ-เปิ้น-ได้-เล่า-)

หมายถึง.....หมั่นทำความดีงามเพื่อสังคม  กำบ่าเก่าจึงว่า หนีหื้อเปิ้นเสียดาย  ต๋ายหื้อเปิ้นได้เล่า 

การนำไปใช้  หมั่นทำความดี เมื่อต้องจากไปความดีของเราจะทำให้คนอื่นคิดถึง

เทียบสำนวน  สุภาษิต  คำพังเพย ไทยกลาง    “อยู่ให้เขารักจากให้เขาอาลัย”

เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง  “หนีให้เขาเสียดาย  ตายให้เขาสรรเสริญ”

ลำดับที่  448.  หนีฝนบ่ป๊นฟ้าอ่าน  (-หนี-ฝน-บ่อ-ป๊น-ฟ้า-)

หมายถึง .....คนเราย่อมผจญกับปัญหาในชีวิต ความทุกข์ การเจ็บป่วย ความแก่ชรา   จนกว่าจะสิ้นใจ

กำบ่าเก่าจึงว่า  “หนีฝนบ่ป๊นฟ้า”   การนำไปใช้   สู้ปัญหาในชีวิตอย่างอดทนตราบใดที่ยังมีลมหายใจอยู่

เทียบสำนวน  สุภาษิต  คำพังเพย ไทยกลาง   “ชีวิตต้องสู้”

เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง  “หนีฝนแต่ไม่พ้นขอบฟ้า”

ลำดับที่  449.  หนังแห้งบ่เกยปองอ่าน  (-หนัง-แห้ง-บ่อ-เกย-ปอง-)

หมายถึง.....คนไม่เคยมีอำนาจ พอได้อำนาจก็ใช้ข่มเหงรังแกผู้อื่น หรือคนยากจนพอร่ำรวยขึ้นมาก็ใช้จ่ายสุรุ่ยสุร่าย อวดความมั่งมี  กำบ่าเก่าจึงว่า   หนังแห้งบ่เกยปอง

การนำไปใช้  อย่าเหลิงอำนาจ  หรือใช้อำนาจไปในทางไม่ถูกต้อง  และถ้าร่ำรวยขึ้นมาอย่าสุรุ่ยสุร่าย

เทียบสำนวน  สุภาษิต  คำพังเพย ไทยกลาง   “คางคกขึ้นวอ///กิ้งก่าได้ทอง”

เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง  “หนังควายแห้งไม่เคยพอง”(หนังควายแห้งหั่นเป็นชิ้นเท่านิ้วก้อย  นำไปลงทอดในน้ำมันร้อนๆจะพองตัวมีขนาดโตกว่าเดิมหลายเท่า)

ลำดับที่  450. “หันเงินหน้าดำ    หันคำหน้าเส้า” 

อ่าน  (-หัน-เงิน-หน้า-ดำ///หัน-คำ-หน้า-เส้า-)

หมายถึง.....คนเห็นแก่เงินทอง  อามิสสินจ้าง มีความโลภมาก จนลืมความถูกต้อง ลืมความยุติธรรม       กำบ่าเก่าจึงว่า  “หันเงินหน้าดำ     หันคำหน้าเส้า ”   การนำไปใช้   อย่าตกเป็นทาสของเงิน

เทียบสำนวน  สุภาษิต  คำพังเพย ไทยกลาง    “เห็นเงินตาโต”

เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง    “เห็นเงินหน้าดำ   หน้าหมองคล้ำเมื่อเจอทอง

ลำดับที่  451.  หันเปิ้นมี   จะไปใคร่ได้  หันเปิ้นขี้ไร้   จะไปดูแควน

อ่าน  (-หัน-เปิ้น-มี-จะ-ไป-ใค่-ได้///หัน-เปิ้น-ขี้-ไร้-จะ-ไป-ดู-แควน-)

หมายถึง…..เห็นเขาร่ำรวยอย่าอิจฉาริษยาและเมื่อพบคนลำบากยากจนอย่าดูถูกดูแควน        กำบ่าเก่าจึงว่า 

หันเปิ้นมีจะไปใคร่ได้  หันเปิ้นขี้ไร้จะไปดูแควน”    การนำไปใช้    ตั้งใจหากิน  อย่ารังเกียจคนยากจน”

เทียบสำนวน  สุภาษิต  คำพังเพย ไทยกลาง   “แข่งเรือแข่งแพแข่งได้    แข่งบุญแข่งวาสนาแข่งไม่ได้”

เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง    เห็นคนมั่งมี  อย่าคิดอยากได้  เห็นคนยากไร้ อย่าดูถูกดูแควน” 

ลำดับที่  452.  หันสาวก็ใคร่หยอก  หันดอกก็ใคร่ดม

อ่าน  (-หัน-สาว-ก่อ-ใค่-หยอก///หัน-ดอก-ก่อ-ใค่-ดม-)

หมายถึง…..อาการโดยทั่วไปของคนหนุ่มสาว  กำบ่าเก่าจึงว่า  “หันสาวก็ใคร่หยอก  หันดอกก็ใคร่ดม”   การนำไปใช้  ควรทำตัวเหมาะสม  อย่าล่วงเกินผู้อื่น

เทียบสำนวน  สุภาษิต  คำพังเพย ไทยกลาง   “แตกเนื้อหนุ่ม”

เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง    “เห็นสาวก็อยากจะหยอก  เห็นดอกก็อยากดม”

ลำดับที่  453. หันจ๊างขี้  จะไปขี้ตวยจ๊าง อ่าน (-หัน-จ๊าง-ขี้///จะ-ไป-ขี้-ตวย-จ๊าง-)

หมายถึง….อย่าอวดรวย  อย่าแข่งบุญ  แข่งวาสนา  แข่งฐานะกับคนร่ำรวยเงินทอง    

กำบ่าเก่าจึงว่า    “หันจ๊างขี้    จะไปขี้ตวยจ๊าง”  

การนำไปใช้      ให้รู้จักประมาณตนเอง อย่าทำตัวเกินฐานะ

เทียบสำนวน  สุภาษิต  คำพังเพย ไทยกลาง   “แข่งเรือแข่งแพแข่งได้  แข่งบุญแข่งวาสนาแข่งไม่ได้”

เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง  “เห็นช้างขี้อย่าขี้ตามช้าง”

ลำดับที่  454. หัวใจ๋คน   ไผหยั่งบ่ตึ๋ก  มหาสมุทรสุดลึก  ยังหยั่งได้แผวทราย

อ่าน  (-หัว-ใจ๋-คน-ไผ-หยั่ง-บ่อ-ตึ๋ก///มะ-หา-สะ-หมุด-สุด-ลึก///ยัง-หยั่ง-ได้-แผว-ซาย-)

หมายถึง.....จิตใจของคนยากที่จะหยั่งรู้ได้   

กำบ่าเก่าจึงว่า     “หัวใจ๋คนไผหยั่งบ่ตึ๋ก  มหาสมุทรสุดลึก        ยังหยั่งได้แผวทราย”  

 การนำไปใช้       อย่าคิดเดาใจใคร  เพราะจะเสียเวลาและอาจโดนหลอกลวง

 เทียบสำนวน  สุภาษิต  คำพังเพย ไทยกลาง   “มหาสมุทรสุดลึกล้น  คนณา สายดิ่งทิ้งทอดมา  หยั่งได้   เขาสูงอาจวัดวา  กำหนด   จิตมนุษย์นั้นไซร้ ยากแท้หยั่งถึง”

เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง  “หัวใจคนหยั่งไม่ถึง  มหาสมุทรสุดลึกหยั่งถึงทราย”

ลำดับที่  455. หัวป๊นก้นยัง”   อ่าน   (-หัว-ป๊น-ก้น-ยัง)

หมายถึง.....ยังแก้ไขปัญหาไม่หมด ยังไม่ผ่านพ้นอุปสรรคไปอย่างตลอดรอดฝั่ง

กำบ่าเก่าจึงว่า   “หัวป๊นก้นยัง”

การนำไปใช้     ต้องดูแลแก้ไขให้ผ่านพ้นปัญหา  จึงค่อยวางใจ

เทียบสำนวน  สุภาษิต  คำพังเพย ไทยกลาง   “ไปไม่รอด”

เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง  “หัวพ้นไปแล้วแต่ก้นยังติดอยู่”

 

 

 

 

ลำดับที่  456. “หันไม้เนิ้ง   จะไปเบี้ยวปากใส่”

อ่าน    (-หัน-ไม้-เนิ้ง///จะ-ไป-เบี้ยว-ปาก-ใส่-)

หมายถึง.... อย่าดูถูกผู้อื่น  ซ้ำเติมผู้ที่ประสบเคราะห์กรรม  และไม่เป็นคนที่ชอบติไปทุกเรื่อง

กำบ่าเก่าจึงว่า    “หันไม้เนิ้ง จะไปเบี้ยวปากใส่” 

การนำไปใช้      อย่าดูถูกดูแควนผู้อื่นผู้อื่น

เทียบสำนวน  สุภาษิต  คำพังเพย ไทยกลาง    “”

เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง   “ไม้ลำต้นไม่ตรง  อย่าเบือนปากให้”

ลำดับที่  457. “เหล็กดีบ่ต้องตี๋หลายเต๋า”   อ่าน    (-เหล็ก-ดี-บ่อ-ต้อง-ตี๋-หลาย-เต๋า-)

หมายถึง...คนดีมีความฉลาด  ไม่ต้องอบรมสั่งสอนมากนัก   กำบ่าเก่าจึงว่า    “เหล็กดี  บ่ต้องตี๋หลายเต๋า”          

การนำไปใช้       หมั่นศึกษาหาความรู้ เชื่อฟังคำสั่งสอนของผู้อาวุโส จะได้เป็นคนมีคุณภาพ

เทียบสำนวน  สุภาษิต  คำพังเพย ไทยกลาง   “”

เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง เหล็กเนื้อดี   ไม่ต้องนำไปตีหลายเตา

ลำดับที่  458. เหล็กตั๋วบ่คม    เอาไปสิ่วไม้     มันจ้างอ่อนเป้อที่ลูน

อ่าน   (-เหล็ก-ตั๋ว-บ่อ-คม///เอา-ไป-สิ่ว-ไม้///มัน-จ้าง-อ่อน-เป้อ-ที-ลูน-)

หมายถึง….ถ้าเป็นคนมีความรู้น้อย อย่าอวดฉลาดกับผู้รู้  จะพบความอับอายขายหน้า

กำบ่าเก่าจึงว่า    “เหล็กตั๋วบ่คม    เอาไปสิ่วไม้    มันจ้างอ่อนเป้อที่ลูน” 

การนำไปใช้      อย่าอวดเก่งกับผู้รู้

เทียบสำนวน  สุภาษิต  คำพังเพย ไทยกลาง   “กบในกะลา”

เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง   “สิ่วเหล็กของตนเองไม่คม  เอาไปสิ่วไม้  มักจะบิ่นเสียหาย”

ลำดับที่  459. หล็วกก๊านแหลม    อ่าน  (-หล็วก-ก๊าน-แหลม-)

หมายถึง.....ผู้ที่มีปฏิภาณไหวพริบดี  ย่อมชนะผู้ที่มีแต่ความฉลาดแต่ไม่หลักแหลม  

กำบ่าเก่าจึงว่า    “หล็วกก๊านแหลม”       

การนำไปใช้      ใช้ไหวพริบปฏิภาณในการแก้ปัญหาเฉพาะหน้า

เทียบสำนวน  สุภาษิต  คำพังเพย ไทยกลาง   “”

เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง  “ฉลาดว่าแน่ยังแพ้ปฏิภาณไหวพริบ”

 

 

 

 

 

ลำดับที่  460. หล็วกบ้านนอกบ่เต้าสอกกอกในเวียง       สิบในเวียงบ่เปียงในคอก

สิบในคอกบ่เต้าวอกขี้ยา    สิบขี้ยาบ่เต้าฮาจะหื้อ    สิบจะหื้อบ่เต้าดักจื้อกื้อเตียวหนี

อ่าน   (-หล็วก-บ้าน-นอก-บ่อ-เต้า-สอก-กอก-ใน-เวียง/สิบ-ใน-เวียง/บ่อ-เปียง-ใน-คอก/สิบ-ใน-คอก-บ่อ-เต้า-วอก-ขี้-ยา/สิบ-ขี้-ยา-บ่อ-เต้า-ฮา-จะ-หื้อ/สิบ-จะ-หื้อ-บ่อ-เต้า-ดัก-จื้อ-กื้อ-เตียว-หนี-)

หมายถึง....ความโกหก ตอแหลของคนนั้นมีมากหลายชั้นเชิงลีลาท่าทาง

กำบ่าเก่าจึงว่า   “หล็วกบ้านนอก  บ่เต้าสอกกอกในเวียง   สิบในเวียงบ่เปียงในคอก   สิบในคอกบ่เต้าวอกขี้ยา  สิบขี้ยาบ่เต้าฮาจะหื้อ   สิบจะหื้อ  บ่เต้าดักจื้อกื้อเตียวหนี”   

การนำไปใช้  อย่าเข้าไปยุ่งเกี่ยวกับคนพาล

เทียบสำนวน  สุภาษิต  คำพังเพย ไทยกลาง   “โกหกตอแหล”

เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง  “ฉลาดบ้านนอกหรือจะสู้โง่ในเมือง  โง่ในเมืองยังพ่ายแพ้ความตอแหล คนขี้คุก    ขี้คุกว่าแน่ยังพ่ายแพ้พวกติดยา    พวกติดยายังแพ้พวกสัญญาว่า    เดี๋ยวให้เดี๋ยวให้ (แต่ไม่ให้สักที) 

ทั้งหมดยังแพ้พวกสุดท้าย  คือพวกไม่พูดไม่จาแต่ว่า  เดินหนีลูกเดียว”

ลำดับที่  461. “หล็วกคนเดียว  บ่เต้าเง่าตึงหมู่”

อ่าน  (-หล็วก-คน-เดียว///บ่อ-เต้า-เง่า-ตึง-หมู่-)

หมายถึง.....ฉลาดแต่ผู้เดียวในหมู่คนโง่ ก็ไม่มีประโยชน์

กำบ่าเก่าจึงว่า     “หล็วกคนเดียว บ่เต้าเง่าตึงหมู่”      

การนำไปใช้      ในบางเรื่องบางครั้งต้องตามคนหมู่มาก  ขัดแย้งไปก็เสียเวลาเปล่า

เทียบสำนวน  สุภาษิต  คำพังเพย ไทยกลาง   “เข้าเมืองตาหลิ่ว   ต้องหลิ่วตาตาม”

เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง   “ฉลาดคนเดียว  ไม่เท่าโง่ทั้งกลุ่ม”

ลำดับที่  462. หื้ออยู่ดีๆ  อย่าหาเหล็กจีมาคว่านก้น

อ่าน  (-หื้อ-หยู่-ดี-ดี///หย่า-หา-เหล็ก-จี-มา-คว่าน-ก้น-)

หมายถึง….อย่าหาเรื่องร้ายมาให้ตัวเอง 

กำบ่าเก่าจึงว่า     “หื้ออยู่ดีๆ  อย่าหาเหล็กจีมาคว่านก้น”

การนำไปใช้       อย่าไปหาเรื่องมาให้ตัวเองเดือดร้อน

เทียบสำนวน  สุภาษิต  คำพังเพย ไทยกลาง    “ แกว่งเท้าหาเสี้ยน///เอามือซุกหีบ///หาเหาใส่หัว”

เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง  “ให้อยู่อย่างสงบ อย่าเที่ยวหาสว่านมาเจาะตูดตนเอง”

 

 

 

 

ลำดับที่  463. หื้อฮู้แก่หู  หื้อดูแก่ต๋า  หื้อพิจารณาถี่ๆ

อ่าน  (-หื้อ-ฮู้-แก่-หู-หื้อ-ดู-แก่-ต๋า///หื้อ-ปิ๊ด-จา-ระ-นา-ถี่-ถี่-)

หมายถึง….ก่อนจะตัดสินใจใดๆ ควรพิจารณาให้ละเอียดรอบคอบ

กำบ่าเก่าจึงว่า     “หื้อฮู้แก่หู  หื้อดูแก่ต๋า  หื้อพิจารณาถี่ๆ”   

การนำไปใช้        ควรมีความละเอียดรอบคอบ

เทียบสำนวน  สุภาษิต  คำพังเพย ไทยกลาง    “”

เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง  “ให้ได้ยินกับหู ให้ได้ดูกับตา  พิจารณารอบคอบ”

ลำดับที่  464. หื้อทำตั๋วเป๋นนกยางขอก  กันบินออกหื้อเปิ้นหันขาว

อ่าน  (-หื้อ-ทำ-ตั๋ว-เป๋น-นก-ยาง-ขอก-///กัน-บิน-ออก-หื้อ-เปิ้น-หัน-ขาว-)

หมายถึง…..คนที่หมั่นทำความดีสม่ำเสมอ ย่อมเป็นที่เลื่องลือ มีคนรู้จักยกย่องสรรเสริญ

กำบ่าเก่าจึงว่า      “หื้อทำตั๋วเป๋นนกยางขอก  กันบินออกหื้อเปิ้นหันขาว”   

การนำไปใช้          หมั่นกระทำความดีกับสังคม

เทียบสำนวน  สุภาษิต  คำพังเพย ไทยกลาง    “ทำดีได้ดี  ทำชั่วได้ชั่ว”

เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง  “ควรทำตัวเหมือนนกกระยาง  ยามโผบินเห็นขนสีขาวสวยงาม”

ลำดับที่  465. “หมูไถนาหมาล่นลัด”  อ่าน  (-หมู-ไถ-นา-หมา-ล่น-ลัด-)

หมายถึง.....เราลงมือกระทำแต่ผู้อื่นมาฉกฉวยผลประโยชน์ไป

กำบ่าเก่าจึงว่า    “หมูไถนา  หมาล่นลัด”          

การนำไปใช้       ระวังดูแลผลประโยชน์ของตนเอง

เทียบสำนวน  สุภาษิต  คำพังเพย ไทยกลาง   “ชุบมือเปิบ”

เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง  “หมูไถนา  หมาวิ่งลัด”    (คำนี้มาจากนิทานที่เล่ากันต่อๆมาว่า   เทวดาคิดจะเสกข้าวกับรำให้สัตว์สองชนิดกินคือหมูกับหมา แต่ตัดสินใจไม่ได้ว่าจะให้ใครกินรำหรือกินข้าว  จึงบอกว่าใครไถพื้นดินเพื่อปลูกข้าวได้จะให้กินข้าว  หมูจึงก้มหน้าก้มตาเอาจมูกไถดินไปเรื่อยๆ  เหนื่อยเพลียก็หลับไป  หมาจึงแอบวิ่งลัดบริเวณที่ดินที่หมูไถทิ้งไว้  ปรากฎเป็นรอยเท้าหมาเต็มไปหมด   เทวดาจึงเสกให้หมาได้กินข้าว  ส่วนหมูให้กินแกลบรำตั้งแต่บัดนั้นเป็นต้นมา)

ลำดับที่  466. “หางหมาลอดฮั้ว  ถุดถู้ถุดถู  คนเนรคุณ  ฮ้ายหลัง ดีหน้า”

อ่าน  (-หาง-หมา-ลอด-ฮั้ว///ถุด-ถู้-ถุด-ถู///คน-เน-ระ-คุน//ฮ้าย-หลัง-ดี-หน้า-)

หมายถึง.....คนเนรคุณ ต่อหน้าทำดี  ลับหลังนินทาว่าร้าย  

กำบ่าเก่าจึงว่า    “หางหมาลอดฮั้ว ถุดถู้ถุดถู คนเนรคุณ  ฮ้ายหลัง ดีหน้า”  การนำไปใช้       อย่าใกล้คนชั่ว

เทียบสำนวน  สุภาษิต  คำพังเพย ไทยกลาง   “ต่อหน้ามะพลับ  ลับหลังตะโก///หน้าไหว้หลังหลอก”

เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง   “สุนัขลอดรั้ว ลำบากลำบน คนเนรคุณ  หน้าไหว้หลังหลอก”

ลำดับที่  467.  แหไปเต๊อะนก    หล้างถูกบ้วงสักวัน   ด้วงอยู่ในไม้    ไผผ่อบ่หัน   

จักต๋ายสักวัน    กับนกบ่าแห้

อ่าน  (-แห-ไป-เต๊อะ-นก///หล้าง-ถูก-บ้วง-สัก-วัน///ด้วง-อยู่-ใน-ไม้///ไผ-ผ่อ-บ่อ-หัน///

จัก-ต๋าย-สัก-วัน///กับ-นก-บ่า-แห้-)

หมายถึง.....อย่าหยิ่งผยองจนเกินไป สักวันเกิดพลาดพลั้งเสียที จะโดนคนสมน้ำหน้า 

กำบ่าเก่าจึงว่า    “แหไปเต๊อะนก หล้างถูกบ้วงสักวัน ด้วงอยู่ในไม้ ไผผ่อบ่หัน จักต๋ายสักวัน กับนกบ่าแห้”

การนำไปใช้     อย่าหยิ่งผยอง 

เทียบสำนวน  สุภาษิต  คำพังเพย ไทยกลาง   “จองหองพองขน”

เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง  “อย่าหยิ่งนกน้อย จะโดนบ่วงแร้ว  ด้วงในโพรงไม้  ไม่มีใครเห็น  ยังโดน